जनसंपर्काविषयी अगदीच थोडक्यात सांगायचे झाले तर विविध प्रकारच्या लोकांशी केलेला संपर्क म्हणजे जनसंपर्क. अलीकडच्या काळात व्यावसायिक उद्दिष्टांसाठी जनसंपर्क केला जातो. म्हणून जनसंपर्काची व्याख्या करताना, “व्यावसायिक हेतूने प्रेरित होऊन एक किंवा अनेक मानवी समूहांशी केलेला संवाद किंवा संपर्क म्हणजेच जनसंपर्क", अशी केली जाते. याशिवाय जनसंपर्काच्या आणखी काही व्याख्या आहेत. त्या अशा“निरनिराळ्या जनसमूहांचे सहकार्य मिळविण्यासाठी एखाद्या संस्थेने अथवा व्यक्तीने केलेले प्रयत्न म्हणजे जनसंपर्क" किंवा "परस्परसंवाद आणि मान्यताप्राप्त कार्यपद्धतीनुसार जनमत प्रभावित करण्यासाठी केलेला योजनाबद्ध प्रयत्न म्हणजे जनसंपर्क. "वेगवेगळ्या समूहांचे सहकार्य मिळविण्यासाठी एखादी संस्था, व्यक्ती जे प्रयत्न करते तोच जनसंपर्क. जनमत घडवणे, जनसमूहाला एखाद्या विचारावर एकत्र करणे आणि त्यासाठीचे शास्त्रीय प्रयत्न म्हणजे जनसंपर्क अशीही जनसंपर्काची व्याख्या केली जाते.'जनसंपर्क' हा एक व्यवसाय आहे. म्हणूनच डॉक्टर, वकील वगैरेंना असतात तशी तत्त्वे आणि आचारसंहिता या व्यवसायातही पाळावी लागते. या व्यवसायात काही वैयक्तिक तत्त्वे किंवा आचारसंहिता सांगितलेली आहे. आंतरराष्ट्रीय पातळीवरही या व्यवसायासाठी आचारसंहिता तयार करण्यात आली आहे. समाजाला किंवा समाजहिताला बाधा पोहोचणार नाही असे कोणत्याही व्यवसायाचे जे तत्त्व असते, तेच या व्यवसायालाही लागू पडते.
(1) जनसंपर्क व्यवसायाच्या आधारे समाजात जागरुकता निर्माण करता येते.
(2) समाजाला दिलेल्या माहितीतून समाज विचारक्षम बनायला हवा. तो भावनेच्या आणि उद्रेकाच्या आहारी जाता कामा नये.
(3) जनसंपर्काच्या कामात 'सत्य' हा मूळ आधार आहे.
(4) प्रत्येकाला आचार, उच्चार व विचार यांचे स्वातंत्र्य आहे
(5) विचारांच्या देवाण-घेवाणींबाबत लोकशाही लागू असायला हवी.
एका विशिष्ट हेतूने समाजातील एक किंवा अनेक समूहांशी संपर्क साधणे म्हणजेच जनसंपर्क. ही जनसंपर्काची व्याख्याच जनसंपर्काचे महत्त्व अधोरेखित करते. कोणताही व्यवसाय हा एकमेकांच्या सहभागाशिवाय, सहकार्याशिवाय होत नाही आणि असे हे सहकार्य मिळविण्यासाठी जनसंपर्काचे काम आवश्यक ठरते. शासनदरबारापासून खाजगी क्षेत्रापर्यंत, राजकीय नेत्यापासून विविध आंदोलने, मोर्चापर्यंत आणि समूहांपासून व्यक्तीपर्यंत जनसंपर्काच्या कामाचा उपयोग होत असतो. जनसंपर्काचे काम पूर्वीपासूनच चालत आले आहे. विविध शास्त्रे, पुराणे, उपनिषदे, ग्रंथरचना हे जनसंपर्काचेच काम करत असत. याशिवाय गायन, नाट्य, चित्र आणि शिल्प या कलांच्या माध्यमातूनही समाजाला विशिष्ट संदेश जातो. जनसंपर्काचे कार्य साधले जाते. कीर्तन, पोवाडे, प्रवचन हीसुद्धा जनसंपर्काचीच माध्यमे होती व आहेत. अलीकडच्या काळात मात्र जनसंपर्काचे स्वरूप बदलले आहे. त्याला व्यावसायिक स्वरूप आणि आधुनिक तंत्राची जोड प्राप्त झाली आहे. असे असले तरी जनसंपर्काची आवश्यकता सर्वच क्षेत्रांत महत्त्वाची ठरते आहे.
जनसंपर्काचे बदलते स्वरूप
पूर्वीच्या काळी समाजात सद्भावना, सहिष्णूता वाढीस लागावी, तसेच धर्माचा प्रचार व्हावा यासाठी जनसंपर्काचे साधन वापरले जात असे. त्यासाठी भजन, कीर्तन, प्रवचन, ग्रंथ, पोवाडे वगैरे माध्यमांचा आधार घेतला जात असे. अर्थातच विशिष्ट गोष्टींचा प्रचार व्हावा हाच या जनसंपर्काचा उद्देश होता. शिवाय त्याला व्यावसायिक स्वरूपही आले नव्हते. परंतु पुढे जसजसा काळ बदलत गेला तसतसे जनसंपर्काचे स्वरूपही ! या बदलाला मुख्यतः जनसंपर्काच्या बदलत्या आणि विस्तारलेल्या माध्यमांची जोड होती. विज्ञानयुगात झालेल्या बदलांनुसार माहितीची देवाणघेवाण आणि दळणवळण यांची सुविधा उदयास आली आणि वाढतच गेली. त्यातूनच वृत्तपत्रे व छापील माध्यमे, पोस्ट, तारायंत्रे, दूरध्वनी, रेडिओ, दूरचित्रवाणी, इत्यादी माध्यमांचा उदय झाला. दरम्यानच्या काळात औद्योगिक क्रांती, शिक्षणाचा प्रसार यांद्वारे नवीन व्यवसाय उदयास आले आणि पूर्वीच्या व्यवसायांचे स्वरूप बदलले. त्यांत विविध उद्योगधंदे, डॉक्टर, वकिली पेशा, बँकिंग क्षेत्र, सामाजिक संस्था, शिक्षण संस्था, सहकारी संस्था, विविध संघटना अस्तित्वात आल्या. त्यांची संख्याही वाढली. साहजिकच त्यांच्यात स्पर्धा सुरू झाली आणि या स्पर्धेतूनच खऱ्या अर्थाने प्रचार-प्रसाराची गरज निर्माण झाली आणि 'जनसंपर्क' हा व्यवसाय अवतीर्ण झाला. आपल्या व्यवसायाचा समाजात चांगल्या अर्थाने प्रचार व्हावा आणि त्यातून आपल्याबद्दल आणि व्यवसायाबद्दल समाजात चांगली प्रतिमा निर्माण व्हावी हा उद्देश आहे